آشنایی با انواع گیاه بونسای

اگر طرفدار گیاهان آپارتمانی باشید، حتما نام گیاه بونسای را شنیده‌اید. بونسای نام درختچه‌های کوچک و بزرگی است که از ظاهر خاصی برخوردار بوده و اندازه‌های بزرگ آن، از قیمت‌ بالایی برخوردار هستند. قیمت‌گذاری این گیاه بر اساس سن، نحوه شکل‌دهی و نوع گیاه انجام می‌شود. اگر علاقمند به این هستید که چگونه یک گیاه به بونسای تبدیل می‌شود و چه شرایطی برای تبدیل شدن نیاز است، با ما همراه شوید.

بونسای چیست؟

بونسای نوعی هنر ژاپنی بوده که در پرورش درختان و گیاهان به کار برده می‌شود. در معنای لغوی، بون به معنای سینی و سای به معنای کاشتن است؛ یعنی بن سای در معنای لغوی به کاشت درخت در سینی اشاره دارد. این گیاه در حین رشد دستکاری شده و معمولا به صورت یک درختچه کوچک باقی می‌ماند.

معمولا گیاه بونسای را در بستر کم عمقی کاشته و آن را به شکل پاکوتاه در می‌آورند. همین ویژگی سبب تمایز ظاهری آن با دیگر گیاهان می‌شود. امروزه برخی از هنرمندان این گیاه را در اندازه‌های خیلی کوچکتر از کف دست پرورش داده که به آن مینی بونسای می‌گویند. اندازه‌های کوچک گیاه و شکل خاص آن باعث شده تا بونسای به یک گزینه مناسب برای هدیه دادن تبدیل شود.

پرورش بونسای

برای پرورش بونسای می‌توان از یک شاخه، نهال یا برشی از یک درخت استفاده کرد. این که چه گونه‌ای برای پرورش بونسای انتخاب کنید، بستگی به سبک پرورشی که می‌خواهید انجام دهید دارد. معمولا برای پرورش این گیاه از هرس کردن، پیوند زدن یا سایر فنون استفاده می‌شود. زمانی که گیاه به اندازه مورد نیاز برسد، رشد آن را متوقف کرده و آن را به یک گلدان زینتی انتقال می‌دهند. برای پرورش بونسای نیاز است تا از علوم باغبانی مانند تغذیه گیاه، آبیاری، نوردهی، هرس برگ و ریشه اطلاعات داشته باشید. به طور کلی برای داشتن یک بونسای میتوان از دو روش استفاده کرد:

1- تغییر شکل درخت طبیعی به بونسای

همانطور که گفتیم برای پرورش بونسای می‌توان از یک شاخه درخت یا نهال استفاده کرد. نهالی که برای این کار استفاده می‌شود، باید کوچک و دارای ریشه‌های سالم و قوی باشد. پیش از آغاز فصل بهار، این نهال را طوری از خاک درآورده که ریشه‌های فرعی کاملا به ریشه اصلی وصل باشند. سپس باید گیاه به همراه خاک اطراف ریشه، در یک ظرف مناسب کاشته شود. پس از حدود 20 روز این گیاه شروع به جوانه زدن‌های کوچک خواهد کرد.

زمانی که ارتفاع این جوانه‌ها به حدود 5.2 میلی‌متر برسد، باید آنها را قطع کرد. پس از گذشت 2 الی 3 هفته، در کنار جوانه‌های قطع شده جوانه‌های جدیدی شروع به رشد خواهند کرد. این جوانه‌ها قادر به رشد زیاد نبوده و خیلی بلند نخواهند شد. برای همین فاصله بین شاخه هرس شده و برگ‌های در حال رشد، خیلی کمتر از حد طبیعی خواهد شد. این امر سبب شکل‌گیری درختچه با ظاهری کوچک و به اصطلاح بونسای شده می‌شود. بعد از اینکه گیاه به ارتفاع مورد نظر برسد، می‌توان آن را به ظرف دیگر انتقال داد.

2- پرورش بونسای

برای پرورش بونسای می‌توان از سه روش هرس کردن، سیم بستن و آویزان کردن شاخه استفاده کرد.

• روش سیم بستن

در این روش از یک سیم مسی برای شکل دادن به گیاه استفاده می‌شود. برای همین باید شاخه یا تنه گیاه را در حالتی که مورد نظر است نگه داشته و سیم مسی را در جهت عقربه‌های ساعت به دور آن پیچاند. مدت زمانی که باید سیم به دور گیاه پیچیده بماند، متفاوت خواهد بود. معمولا برای شاخه‌های کوچک 2 الی 3 ماه و برای شاخه‌های بزرگتر 3 الی 4 ماه زمان نیاز است. بعد از این زمان و باز کردن سیم، شاهد شکل‌گیری بونسای به همان مدل موردنظر خواهید بود.

• آویزان کردن شاخه

برای این کار کافیست از یک نخ محکم یا طناب استفاده کرده و آن را به انتهای شاخه وصل کنید. سپس شاخه را در یک مکان آویزان کرده تا شکل خمیدگی مورد نظر را پیدا کند.

شرایط نگهداری از گیاه بونسای به چه صورت است؟

1- خاک مناسب بونسای

خاکی که برای گیاه بونسای در نظر گرفته می‌شود، باید از زهکشی بسیار زیادی برخوردار باشد. معمولا از آنجایی که هر گلدان بن سای روزانه یک بار آبیاری می‌شود، باید زهکشی خاک آن در حد مطلوب باشد. علاوه بر این، خاک باید به گونه‌ای باشد که توانایی نگه داشتن آب و مواد غذایی را داشته باشد. در واقع خاک مناسب برای گیاه بونسای باید هم از زهکشی خوب برخوردار بوده و هم قابلیت نگهداری از مواد غذایی را داشته باشد. برخی برای این گیاه زیبا از خاک کوکوپیت که درصد رطوبت زیادی دارد، استفاده می‌کنند.

2- آبیاری بونسای

آبیاری گیاه بونسای تقریبا مشابه دیگر گیاهان آپارتمانی است. بهترین زمان برای آبیاری این گیاه موقعی است که خاک گلدان خشک شده باشد. آبیاری گیاه باید در حدی باشد که آب از زیر گلدان خارج شود و تمام بخش‌های ریشه گیاه را در بر بگیرد. از آنجایی که بونسای از عمق زیادی برخوردار نیست، باید در زمان آبیاری و شدت آن توجه زیادی شود.آبیاری زیاد موجب پوسیده شدن ریشه‌ها و خشک شدن گیاه خواهد شد.

3- کوددهی بونسای

اگر از خاک کوکوپیت برای گیاه بونسای استفاده شود، باید حتما برای آن کود مناسبی در نظر گرفت. از آنجایی که کوکوپیت فاقد مواد مغذی است، نیاز است تا به گیاه کودرسانی شود. برخی برای رشد سریعتر گیاه هر دو هفته یک بار از کودهای مخصوص استفاده می‌کنند. کود مناسب بن سای، باید مخصوص گیاهان زینتی باشد و به صورت محلول در آب به آن داده شود.

4- نور مناسب بونسای

نوری که گیاه بونسای نیاز دارد، بستگی به نوع آن دارد. اما به طور کلی نور باید به صورت غیر مستقیم و در حد متوسط تا زیاد به گیاه برسد. بهترین مکان برای نگهداری از گیاه بن سای، در فاصله 1 متری از پنجره با نور غیر مستقیم است.

آشنایی با انواع بونسای

• انواع گیاه بونسای بر اساس محیط نگهداری

1- بونسای باغچه‌ای

بونسای باغچه‌ای مخصوص نگهداری در باغ و باغچه است و به هوای بیرون از خانه عادت دارد. این نوع از بونسای قادر به مقاومت در برابر سرما بوده و شامل گیاهانی چون افرا، نارون، جونی پروس و … می‌شود.

2- بونسای آپارتمانی

بونسای آپارتمانی مخصوص محیط آپارتمان بوده و شامل گیاهانی چون شفلرا، بنجامین، کراسولا و… می‌شود.

• انواع بونسای بر اساس ارتفاع

1- بونسای مینیاتوری

بونسای مینیاتوری از سایز بسیار کوچکی برخوردار است و ارتفاع آن معمولا 10 سانتی‌متر است.

2- بونسای متوسط

این دسته از گیاه بونسای در حدود 10 الی 30 سانتی‌متر ارتفاع دارد.

3- بونسای بزرگ

این دسته از گیاه بونسای در حدود 60 الی 70 سانتی‌متر ارتفاع دارد.

• انواع بونسای بر اساس خزان

1- بونسای همیشه سبز

این دسته از بونسای‌ها همیشه سبز هستند و از درختانی مانند کاج و سوزنی‌ برگ‌ها به وجود می‌آیند.

2- بونسای خزان کننده

این دسته از بونسای‌ها بر خلاف بونسای همیشه سبز هستند و در فصل خزان، شروع به تغییر می‌کنند.

جمع بندی

بونسای (bonsai) یک هنر ژاپنی در پرورش گیاه بوده که با استفاده از آن درختچه‌های کوچک زیبایی پدید می‌آید. بونسای به صورت پرورشی یا از طریق تغییر شکل درخت‌های طبیعی به وجود می‌آید. برای پرورش بونسای از روش‌هایی چون هرس کردن، سیم بستن و آویزان کردن شاخه استفاده می‌شود. این گیاه زیبا جزو گیاهان زینتی به حساب آمده و شرایط رشد در محیط‌های آپارتمانی و بیرون از خانه را دارد.